Parafie w Polsce mają charakter terytorialny. Należą do niej te osoby, które zamieszkują w jej granicach administracyjnych. Chodzi tu nie tyle o zameldowanie (które nierzadko jest fikcją), ile o faktyczne zamieszkanie. Stałe lub tymczasowe zamieszkanie traci się przez odejście z miejsca połączone z zamiarem niepowracania do niego (por. Kan. 106 Kodeksu Prawa Kanonicznego). Tak więc moją parafią jest ta, na której terenie obecnie mieszkam minimum od 3 miesięcy, a tutejszy ks. Proboszcz jest moim duszpasterzem.
Dobrym zwyczajem jest zgłaszanie się nowych parafian do biura parafialnego w celu „zapisania się” w swojej parafii. Okazją do tego jest również wizyta duszpasterska, czyli kolęda, kiedy to duszpasterz niejako wychodzi naprzeciw nowych parafian. Stąd m.in. bardzo ważna jest obecność wiernych podczas wizyty duszpasterskiej, jako potwierdzenie ich przebywania na terytorium parafii.
Słowo „zapisać się” zostało wzięte w cudzysłów, ponieważ nie od tego aktu zależy przynależność do parafii, lecz od rzeczywistego zamieszkania. W owym „zapisaniu się” chodzi raczej o przyznanie się do swojej parafii, tak aby w odpowiednich sytuacjach parafia mogła przyznać się do swego parafianina czy parafianki, a mówiąc dokładniej, aby ks. Proboszcz mógł w sposób odpowiedzialny wystawić swoim parafianom opinię dotyczącą ich praktyk religijnych lub moralności. Opinię taką będzie jednak w stanie wystawić, jeżeli będzie miał możliwość poznać swoich parafian.
Prawo Kanoniczne nie posługuje się pojęciem „zameldowania”. Przynależność do parafii zależy od zamieszkania, czyli od faktycznego przebywania na terytorium parafii. Dlatego też wszelkie formalności związane z udzieleniem sakramentu chrztu, bierzmowania, małżeństwa, Pierwszą Komunią Świętą oraz celebracją pogrzebu katolickiego prowadzone są zgodnie z przepisami Prawa Kanoniczego.
Prawo do otrzymywania zaświadczeń parafianin nabywa po przynajmniej 3-miesięcznej przynależności do parafii. W tym okresie dana osoba ma możliwość wejścia w życie parafii, uczestnictwa w Mszach Świętych, nabożeństwach i spotkaniach, dzięki którym możliwe jest wzajemne poznanie się parafian oraz duszpasterzy. Osoby, które po zapisaniu do parafii przestają do niej uczęszczać, traktowane są jako do niej nienależące.
Opracowano na podstawie:
- ks. Jan Glapiak, Sakramenty i inne ważne sprawy. Praktyczny przewodnik po przepisach prawa kanonicznego, Poznań 2010; artykuł Przystań człowieka wierzącego.
- Kodeksu Prawa Kanonicznego:
§ 1. Parafia jest określoną wspólnotą wiernych, utworzoną na sposób stały w Kościele partykularnym, nad którą pasterską pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza się proboszczowi jako jej własnemu pasterzowi (Kan. 515).
Z zasady ogólnej parafia powinna być terytorialna, a więc obejmująca wszystkich wiernych określonego terytorium (Kan. 518).
§ 1. Zamieszkanie stałe nabywa się takim przebywaniem na terytorium jakiejś parafii lub przynajmniej diecezji, które albo jest połączone z zamiarem pozostania tam na stałe, jeśli nic stamtąd nie odwoła, albo trwało przez pełnych pięć lat.
§ 2. Tymczasowe zamieszkanie nabywa się przez takie przebywanie na terenie jakiejś parafii lub przynajmniej diecezji, które albo jest połączone z zamiarem pozostania tam przynajmniej przez trzy miesiące, jeśli nic stamtąd nie odwoła, albo przedłużyło się rzeczywiście do trzech miesięcy.
§ 3. Stałe lub tymczasowe zamieszkanie na terenie parafii nazywa się parafialnym; na terenie diecezji – chociażby nie w parafii – diecezjalnym (Kan. 102)
§ 1. Zarówno przez zamieszkanie stałe jak i tymczasowe, każdy uzyskuje własnego proboszcza oraz ordynariusza (Kan. 107).